Khi nói đến thiền tập, đa số chúng ta thường có quan niệm thiền là một pháp môn rất đặc thù, chỉ dành cho các thiền sư, hay những nhà tu hành, chứ ít ai nghĩ rằng Thiền tập vốn rất quen thuộc và cần thiết cho mọi người. Ðã đến lúc chúng ta cần phải thay đổi quan niệm này. Chúng ta cần nhận thức rõ rằng Thiền là một pháp môn rất thiết thực, ai cũng có thể thực tập được và đặc biệt là tuổi trẻ thì lại càng dễ thực hành hơn.
Nếu các bạn có tìm hiểu về cuộc đời của đức Bụt Thích Ca Mâu Ni và Giáo đoàn của Ngài thì chắc các bạn sẽ dễ dàng nhận ra rằng đời sống của Bụt và các đệ tử của Ngài chính là một đời sống thiền tập, bởi Bụt và các đệ tử của Ngài luôn luôn sống trọn vẹn trong tỉnh thức, trong thiền định. Trong kinh điển, Bụt luôn luôn nhắc các thầy Tỳ Kheo, các học trò của mình hãy luôn để thì giờ của mình vào việc thực tập thiền định. Ngài dạy rằng bất cứ lúc nào, khi đi, lúc đứng, lúc nằm, lúc ngồi đều phải quán chiếu vào tự thân của mình để biết rõ là mình đang làm gì, suy nghĩ gì và làm cho tâm ý mình được định tỉnh và an trú, chứ không nên để cho tâm mình chạy rong theo cảnh vật bên ngoài. Chính nhờ thực tập thiền định như vậy, nên các vị Tỳ Kheo luôn sống trong trạng thái an lạc tỉnh thức. Thân và tâm luôn khỏe nhẹ không bị lôi kéo theo những lo âu, buồn rầu của cuộc đời.
Mục đích của Thiền là giúp chúng ta an lạc và định tỉnh trong từng giây phút, là làm cho thân và tâm của chúng ta trở về thành một để có mặt trong giờ phút hiện tại. Trong cuộc sống, chúng ta thường để tâm ý ta rong ruỗi theo nhiều thứ, và để tâm bị lôi cuốn theo cảnh vật bên ngoài cho nên tâm ta không được an tỉnh. Chúng ta có quá nhiều lo âu mà đôi lúc những lo âu ấy không cần thiết chút nào cả. Khi ngồi thiền là lúc chúng ta dừng lại những suy nghĩ, những lo âu để cho tâm được an tỉnh trở lại. Ta dùng hơi thở ý thức để đem tâm và thân ta về một mối, chỉ cần dừng lại những suy nghĩ để trở về với hơi thở thì ta đã thấy an tỉnh và khỏe khoắn lắm rồi, ta đâu cần đòi hỏi gì hơn nữa. Lúc bạn đã an tỉnh rồi, có tỉnh thức rồi thì định và tuệ sẽ đến với bạn, không còn xa cách gì mấy. Ðịnh và Tuệ là hoa trái rất tự nhiên của Thiền tập.
Thực tập thiền sẽ đem đến cho các bạn sự an lạc và định tỉnh một cách dễ dàng chứ không có gì là khó khăn lắm. Chỉ cần các bạn có một chút quyết tâm và sự ưa thích thì có thể làm được rồi. Mỗi khi bạn đã có sự ưa thích, có sự quyết tâm thì công việc bạn làm sẽ đem đến cho bạn niềm vui và do đó sự an lạc đến với bạn rất dễ dàng. Nếu các bạn trẻ sớm ý thức được sự cần thiết của việc thực tập thiền trong đời sống hằng ngày và bắt tay thực hành ngay thì sẽ hưởng được rất nhiều lợi lạc. Thực tập Thiền thuần thục sẽ giúp cho các bạn có được một tinh thần tự chủ, đức tính trầm tĩnh và thương yêu. Rồi từ trên nền tảng đó, sẽ giúp cho các bạn thấy rõ con người thật của mình và của những người chung quanh để vun bồi tình thương và tuệ giác, làm cho cuộc đời ngày càng tươi đẹp hơn.
Việc thực tập thiền đối với tuổi trẻ, không cần thiết là ngồi thiền cho thật lâu hay làm một cách quá chú trọng đến hình thức. Trong một ngày, nếu được, vào mỗi buổi sáng thức dậy và mỗi buổi tối trước khi ngủ các bạn chỉ cần ngồi thiền từ 10 đến 20 phút cho thật tỉnh táo, thật vui và khỏe là tốt lắm rồi. Lúc ngồi thiền các bạn chỉ cần ngồi cho thật yên tĩnh và theo dõi hơi thở một cách rõ ràng, trầm tĩnh, đừng để lẫn lộn. Ý thức thật rõ về hơi thở của mình. Ngồi cho thật thoải mái và an vui là đã thành công lắm rồi. Mỗi ngày các bạn chỉ cần thực tập như vậy hai lần vào bất cứ lúc nào mà các bạn thấy thích thì dần dần sự an lạc và trầm tĩnh của các bạn sẽ lớn lên thêm. Ði thiền hành cũng vậy. Ði thiền hành là đi một cách thong thả và không suy nghĩ gì cả. Khi bước chân nào thì ta có ý thức về bước chân đó. Bước được những bước như vậy cũng đã làm cho cảnh vật trở nên tươi đẹp lắm rồi. Sự sống trở nên có ý nghĩa hay không là nhờ vào những giây phút ta thực tập thiền như vậy.
Tuổi trẻ là tuổi tâm hồn còn trong sáng và ý chí rất dũng mãnh, ít có những lo âu, những toan liệu, buồn phiền do huân tập trong đời sống, nên thực tập thiền rất dễ thành công. Tại Làng Hồng, tôi đã gặp nhiều bạn trẻ về đây để thực tập thiền quán. Các bạn trẻ ấy đều biết ngồi kiết già trong tư thế hoa sen để thực hành thiền trong vòng 20 đến 30 phút một cách rất tự tin và trầm tĩnh. Các bạn trẻ ấy lại biết thực tập thiền hành rất vững chãi và an vui. Cứ mỗi lúc nhìn vào các bạn trẻ này là tôi càng thấy tin tưởng rất nhiều vào thế hệ tương lai. Tương lai sẽ không là gì cả nếu chúng ta không biết chăm sóc cuộc sống hiện tại của chúng ta trong từng giây, từng phút cho thật trong sáng, thật đẹp và thật là trầm tĩnh. Tương lai của chúng ta, của nhân loại sẽ như thế nào đều tùy thuộc vào đời sống của chúng ta ngay bây giờ có được đức tính trầm tĩnh và sáng đẹp ấy hay không. Bức tranh em bé trai ngồi tĩnh tọa một cách an nhiên bên cạnh người mẹ cũng đang tĩnh tâm thiền quán có lẽ là bức tranh mà tôi yêu thích nhất.
Khi nhìn vào các bạn trẻ hôm nay, tôi có niềm tin rất lớn ở các bạn. Tôi nghĩ rằng nếu tuổi trẻ biết thực hành thiền thì chắc chắn con đường để đạt đến hạnh phúc của cá nhân cũng như của gia đình và xã hội sẽ không còn trở nên quá khó khăn nữa. Thiền chính là cánh cửa để đi đến hạnh phúc chân thật vậy. Tương lai của tuổi trẻ, của xã hội sẽ như thế nào là tùy thuộc rất nhiều vào sự an lạc, tỉnh thức của chúng ta. Thiền tập từ lâu đã trở nên một pháp môn rất thực tiễn cho tất cả mọi người, ai cũng có thể thực tập được cả. Ðặc biệt là đối với tuổi trẻ thì tu tập thiền định là điều rất cần thiết, là món ăn tinh thần không thể thiếu được cho tuổi trẻ hôm nay. Ðức tính tự chủ, điềm tĩnh, sáng suốt và lòng thương yêu chân thật là những hoa trái của Thiền tập đang đón chờ các bạn gặt hái đó, các bạn hãy lên đường đi.
(Trích Nội san Chánh Niệm, số 1/96, Làng Sen Búp, Sydney, Australia)
